H. Ahmad Izzuddin, M.Ag*
Shalat
merupakan salah satu ibadah yang berkaitan dengan waktu sehingga dalam
pelaksanaannya harus diketahui terlebih dahulu waktunya. Oleh karenanya,
penulis akan menyampaikan cara menghitung awal waktu shalat secara praktis
sebagai berikut:
Cara menentukan awal waktu sholat.
Data yang diperlukan :
1.
Lintang Tempat / Ardhul Balad ( LT ),
yakni jarak dari daerah yang
dimaksud sampai katulistiwa diukur sepanjang garis bujur. Katulistiwa adalah
lintang 00 dan titik
kutub bumi adalah lintang 900. Jadi nilai lintang berkisar 00 -
900 di sebelah selatan
katulistiwa disebut lintang selatang (LS) dengan tanda negatif (-), dan di sebelah
utara katulistiwa disebut Lintang Utara (LU) dengan tanda positif (+). Untuk
memperoleh lintang tempat itu melalui Tabel, Peta, Global Posision System ( GPS
) dan lain-lain.
Contoh
Perhitungan :
Perhitungan
menentukan awal waktu Sholat dengan WIB untuk kota Demak pada tanggal 5 Agustus
2009 termasuk di dalamnya waktu imsak terbit dan dhuha dengan ketinggian tempat
(TT) dari permukaan laut kurang lebih 200 meter.
Lintang
Tempat ( LT ) Semarang : - 070 00’ LS
2.
Bujur
Tempat / Thulul Balad ( BT ), yakni jarak dari
daerah yang dimaksud ke garis bujur yang melalui kota Grenwich dekat
London. Sebelah barat kota Grenwich sampai 1800 disebut
Bujur Barat (BB) dan sebelah timur kota Grenwich disebut Bujur Timur
(BT). Untuk memperoleh bujur itu melalui Tabel, Peta, Global
Posision System ( GPS ) dan lain-lain
Contoh
perhitungan:
Bujur
Tempat ( BT ) Semarang : 1100 24’ BT.
3.
Menentukan
Deklinasi Matahari[1]
(Dm) dengan melihat di tabel deklinasi dengan menggunakan data
tanggal yang akan dicari.
Contoh
perhitungan:
Deklinasi
pada tanggal 5 Agustus 2009 (Dm) : 16° 52' 57"
4.
Menentukan
equation of time (e) / Perata Waktu[2]
(PW) dengan melihat dalam tabel KH Zubaer
di kitab Khalasatul Wafiyah dengan cara menggunakan data BM (Bujur
Matahari).
Contoh
perhitungan:
Bujur
Matahari (BM) pada tanggal 5 Agustus 2009 dengan nilai Perata Waktu (PW) : - 00j
06’
5.
Kerendahan
Ufuk (ku) dapat diketahui dengan terlebih dahulu
mencari Tinggi Tempat ( TT ) dapat diperoleh antara lain dengan bantuan
altimeter atau juga dengan GPS dan menggunakan satuan meter. Untuk
mendapatkan kerendahan ufuk ( ku ) dipergunakan rumus : ku = 00 1’,
76 Ö TT
Contoh
perhitungan:
Diketahui Tinggi Tempat (TT): 95 meter
Rumus : ku = 00 1’. 76 Ö
TT
ku =
00 1’. 76 Ö 200
Cara Pejet Kalkulator
1/x:
00 1.76 0 Ö 200 = 00 24’ 53,41”
Cara Pejet Kalkulator
x-1:
00 1.76 0 Ö 200 = 00 24’ 53,41”
Cara Pejet Kalkulator
KARCE:
1.76 X 200 Ö : 60 = 2ndf
deg 0.245341
ku = 00
24’ 53,41”
6.
Menentukan
Tinggi Matahari ( ho ) saat terbit[3]
atau terbenam[4]
dengan rumus : ho (terbit / terbenam) = - ( ref + sd + ku ).
Keterangan
:
Ref :
refraksi
Refraksi
yaitu pembiasaan atau pembelokan cahaya matahari karena matahari tidak dalam
posisi tegak, reflaksi tertinggi adalah ketika matahari terbenam yaitu yaitu 0o34’
Sd
singkatan dari semi diameter matahari (sd) rata yang besar kecilnya tidak
menentu tergantung jauh dekatnya Bumi Matahari, sedangkan semi diameter
matahari rata-rata adalah 0o 16’.
Contoh
perhitungan:
Rumus
: ho = - ( ref + sd + ku ).
ho
= - ( 00 34’+ 00
16’+ 00 24’ 53,41”)
Cara Pejet Kalkulator
1/x:
(-)( 00 34’+ 00
16’+ 00 24’ 53,41”) = - 10 14’
53,41”
Cara Pejet Kalkulator
x-1:
( 00 34’+ 00
16’+ 00 24’ 53,41”) +/- = - 10 14’
53,41”
Cara Pejet Kalkulator
KARCE:
( 0.34 deg + 0.16
deg + 0.245341 deg) +/- = 2ndf deg - 1.145341
h0 = - 10 14’ 53,41”
7.
Menentukan awal Dhuhur[5]
pk
12 – ( pw ) + (( BD-BT ) /15)
Contoh
perhitungan:
Rumus: pk 12 –
( pw ) + (( BD-BT ) / 15 )
Cara Pejet Kalkulator
1/x:
12 – ( -00 06’ ) + ((1050 - 1100 24’ ) / 15 ) = Shift 0 110 44’ 24”
Cara Pejet Kalkulator
x-1:
12 – (-00 06’) + ((1050 - 1100 24’) / 15 ) = Shift 0 110 44’ 24”
Cara Pejet Kalkulator
KARCE:
(12 – (- 0.06 deg) + ((105 deg - 110.24 deg ) / 15 )) = 2ndf deg
11.4424
pk 11j 44m 24d WIB
pk 11j
47m 00d WIB
8.
Menentukan awal Ashar[8],
a. Menentukan
jarak zenith Matahari[9]
pada saat di Meridian (zm) pada saat awal dhuhur/zawal dengan rumus : zm = Dm
– LT
Dengan
catatan zm harus selalu positif, kalau negatif harus dirubah menjadi
positif.
Contoh
perhitungan:
Rumus
: zm =
Dm – LT
zm = 16°
52' 57" – (- 07o 00’)
Cara Pejet Kalkulator
1/x :
16° 52' 57" – (
(-) 07o 00’) = 23° 52' 57"
Cara Pejet Kalkulator
x-1 :
16° 52' 57" – (07o
00’ +/- ) = 23° 52' 57"
Cara Pejet Kalkulator
KARCE :
16.5257
deg – ( 7.00 deg +/-) = 2ndf deg 23.5257
Hasilnya: 23° 52' 57"
b. Kedua menentukan tinggi matahari
untuk Awal Ashar (ha) dengan rumus : Cotan h0 = tan zm + 1
Contoh
perhitungan:
Rumus : Cotan h0 = tan zm + 1
Cotan h0
= tan 23° 52' 57" + 1
Cara Pejet Kalkulator
1/x :
Shift Tan ( Tan 23° 52' 57" + 1 ) X–1 = Shift 0 34°
43' 34.3"
Cara Pejet Kalkulator
x-1 :
Shift Tan ( Tan 23° 52' 57" + 1 ) 1/X = Shift 0 34°
43' 34.3"
Cara Pejet Kalkulator
KARCE :
23.5257 deg tan + 1 =
2ndf X2 2ndf
tan 2ndf deg 34.43343
Hasilnya:
34° 43' 34.3"
Cos
to = sin h0 : cos LT :
cos Dm - tan LT
x tan Dm
Contoh
perhitungan:
Rumus : Cos t0 = sin h0 : cos
LT : cos Dm – tan
LT x tan Dm
Cos t0 = sin 34° 43' 34.3" : cos -
070 00' : cos 16° 52' 57" – tan - 070 00' x tan 16° 52' 57"
Cara Pejet Kalkulator
1/x :
Shift Cos (sin 34° 43' 34.3" :
cos (-) 070 00' : cos 16° 52' 57" – tan (-) 070 00' x tan 16° 52' 57" ) = Shift 0 50° 25' 41.06"
Cara
Pejet Kalkulator x-1 :
Shift Cos (sin 34° 43' 34.3" : cos 070 00' +/- : cos
16° 52' 57" – tan 070 00' +/- x tan 16° 52' 57") = Shift 0 50° 25' 41.06"
Cara
Pejet Kalkulator KARCE :
34.43343 deg sin : 07.00 deg +/- cos : 16.5257 deg cos – 07.00 deg +/- tan x 16.5257 deg tan =
2ndf cos
2ndf deg 50.254106
Hasilnya: 50° 25' 41.06"
: 15
Cara Pejet Kalkulator
1/x :
50° 25' 41.06" : 15 = 3° 21' 42.74"
Cara Pejet Kalkulator
x-1 :
50° 25' 41.06" : 15 = 3° 21' 42.74"
Cara Pejet Kalkulator
KARCE :
50.254106 deg :
15 = 2ndf deg 3.214274
Hasilnya:
to = 3 j 21m 42.74 d
d. Menentukan
Awal Waktu Ashar
pk 12 + to
Contoh
perhitungan:
Rumus : pk 12 + to
pk 12 + 3 j 21m 42.74 d
Cara
Pejet Kalkulator 1/x :
12 + 3o 21’
42.74” = Shift 0 15 o 21’
42.74”
Cara
Pejet Kalkulator x-1 :
12 + 3o 21’ 42.74”
= Shift 0 15
o 21’ 42.74”
Cara
Pejet Kalkulator KARCE :
12
+ 3.214274 deg = 2ndf deg 15.214274
Cara Pejet Kalkulator
1/x :
15
o 21’ 42.74”
-
0o 15’ 36”
= 15o 06’ 06.74”
Cara
Pejet Kalkulator x-1:
15
o 21’ 42.74”
-
0o 15’ 36”
= 15o 06’ 06.74”
Cara
Pejet Kalkulator KARCE :
15.214274
deg - 0.1536 deg = 2ndf
15.060674
pk
15j 06m 06.74d
WIB
00j 02m 53.26d Ikhtiyat +
pk
15j 09m 00d WIB
9.
Menentukan Awal Waktu Maghrib[12],
a.
Menentukan
tinggi matahari untuk Awal Magrib (ha) dengan rumus :
ho
(terbit / terbenam) = - ( ref + sd + ku ).
Keterangan
Ref : refraksi
Contoh
perhitungan:
Rumus
: ho = - ( ref + sd + ku ).
ho = - ( 00 34’+
00 16’+ 00 24’ 53,41”)
Cara Pejet Kalkulator
1/x :
(-)( 00 34’+ 00
16’+ 00 24’ 53,41”) = - 10 14’
53,41”
Cara Pejet Kalkulator
x-1 :
( 00 34’ + 00
16’ + 00 24’ 53,41”) +/- = - 10 14’ 53,41”
Cara Pejet Kalkulator
KARCE :
( 0.34 deg + 0.16 deg + 0.245341
deg) +/- = 2ndf deg – 1.145341
Hasilnya : h0 = - 10 14’
53,41”
Cos
to = sin h0 :
cos LT : cos Dm - tan
LT x tan Dm
Contoh perhitungan:
Rumus : Cos t0 = sin h0 : cos
LT : cos Dm – tan
LT x tan Dm
Cos t0 = sin - 10 14’ 53,41” : cos - 070 00' : cos 16° 52' 57" – tan - 070 00' x tan 16° 52' 57"
Cara Pejet Kalkulator
1/x:
Shift Cos (sin (-)10
14’ 53,41” : cos (-)070 00' : cos 16° 52' 57" – tan (-)070 00' x tan 16° 52' 57") = Shift 0 89° 10' 44.36"
Cara
Pejet Kalkulator x-1:
Shift Cos (sin 10
14’ 53,41” +/- : cos 070 00' +/- : cos 16° 52' 57"– tan 070
00' +/- x tan 16° 52' 57")
= Shift 0 89° 10' 44.36"
Cara
Pejet Kalkulator KARCE :
1.145341
deg +/- sin : 07.00 deg +/- cos : 16.5257
deg cos – 07.00 deg +/- tan x 16.5257 deg tan = 2ndf cos
2ndf deg 89.104436
Hasilnya: 89° 10' 44.36"
: 15
Cara Pejet Kalkulator
1/x :
89° 10' 44.36"
: 15 = 5° 56' 42.96"
Cara Pejet Kalkulator
x-1 :
89° 10' 44.36" : 15 = 5° 56' 42.96"
Cara Pejet Kalkulator
KARCE :
89.104436 deg :
15 = 2ndf deg 5.564296
Hasilnya: to = 5j 56m
42.96d
c. Menentukan
Awal Waktu Maghrib
pk 12 + to
Contoh
perhitungan:
Rumus : pk 12 + to
pk 12 + 5j 56m
42.96d
Cara Pejet Kalkulator
1/x :
12 + 5° 56' 42.96"= Shift 0 17° 56' 42.96"
Cara Pejet Kalkulator
x-1 :
12 + 5° 56' 42.96" = Shift 0 17° 56' 42.96"
Cara Pejet Kalkulator
KARCE :
12 + 5.564296 deg = 2ndf
deg 17.564296
Hasilnya= 17 j 56m 42.96d - 0
j 15 m 36 d
Cara Pejet Kalkulator
1/x :
17° 56' 42.96" -
0o 15’ 36” = 17° 41' 06.96"
Cara Pejet Kalkulator
x-1 :
17° 56' 42.96" - 0o 15’ 36”
= 17° 41' 06.96"
Cara Pejet Kalkulator
KARCE :
17.564296 deg - 0.1536
deg = 2ndf deg 17.
410696
pk 17j 41m 06.96d WIB
00j
02m 53.04d Ikhtiyat +
pk
17j 44 m 00d WIB
10. Menentukan
Awal Isya[14].
a.
Menentukan
tinggi matahari untuk Awal Isyak (ha) dengan rumus :
h0 = - 17o + ho (terbit / terbenam)
Contoh perhitungan:
Rumus : h0 = - 17o + ho (terbit / terbenam)
h0 = - 17o + (- 10 14’
53,41”)
Cara Pejet Kalkulator
1/x :
(-) 170 + (-) 10 14’ 53,41” = - 18o 14’ 53.41”
Cara Pejet Kalkulator
x-1 :
170 +/- + 10 14’
53,41” +/- = - 18o 14’
53.41”
Cara Pejet Kalkulator
KARCE :
17
deg +/- + 1.145341 deg +/- = 2ndf
deg - 18.145341
h0
= - 180 14’ 53.41”
Cos
to = sin h0 :
cos LT : cos Dm - tan
LT x tan Dm
Contoh perhitungan:
Rumus : Cos t0 = sin
h0 : cos LT :
cos Dm – tan LT
x tan Dm
Cos t0 = sin - 180 14’
53.41” : cos - 070 00'
:
cos 16° 52' 57" – tan
- 070
00' x tan 16° 52' 57"
Cara Pejet Kalkulator
1/x :
Shift
Cos (sin (-)180 14’ 53.41”
: cos (-) 070 00' : cos
16° 52' 57" – tan (-) 070 00' x tan 16°
52' 57" ) = Shift 0 1070
00’
12”
Cara
Pejet Kalkulator x-1 :
Shift
Cos (sin 180 14’ 53.41” +/- : cos 070 00' +/- :
cos 16° 52' 57" – tan 070 00' +/- x tan 16° 52' 57") = Shift 0 1070 00’ 12”
Cara
Pejet Kalkulator KARCE :
18.145341
deg +/- sin : 07.00 deg +/- cos : 16.5257
deg cos – 07.00 deg +/- tan x 16.5257 deg tan = 2ndf
cos 2ndf deg 107.0012
1070 00’ 12” : 15
Cara Pejet Kalkulator
I:
1070 00’
12” : 15 = 7o 08’
00.84”
Cara Pejet Kalkulator
II:
1070 00’
12” : 15 = 7o 08’
00.84”
Cara Pejet Kalkulator
IV:
107.0012 deg
: 15 = 2ndf 7.080084
Hasilnya
: to = 7j 08
m 00.84 d
c. Menentukan
Awal Waktu Isya
pk 12 + to
Contoh
perhitungan:
Rumus : pk 12 + to
pk 12 + 7j
08m 00.84 d
Cara
Pejet Kalkulator 1/x:
12 + 7o 08’
00.84” =
Shift 0 19o 08’ 00.84”
Cara
Pejet Kalkulator X-1 :
12 + 7o 08’
00.84” =
Shift 0 19o 08’ 00.84”
Cara
Pejet Kalkulator KARCE :
12
+ 7.080084
deg = 2ndf deg 19.080084
Hasilnya: 19j 08m 00.84d - 0 j
15 m 36 d
Cara Pejet Kalkulator
1/x :
19o 08’ 00.84” -
0o
15’ 36” =
18o
52’
24.84”
Cara Pejet Kalkulator
x-1 :
19o 08’ 00.84” -
0o
15’ 36” = 18o 52’
24.84”
Cara
Pejet Kalkulator KARCE :
19.080084 deg -
0.1536 deg = 2ndf deg 18.522484
pk 18o 52m 24.84 d WIB
00j
02m 35.16d Ikhtiyat +
pk
18j 55m 00d WIB
11. Menentukan
Awal Subuh[16].
a.
Menentukan
tinggi matahari untuk Awal Subuh (ha) dengan rumus :
h0 = - 19o + ho (terbit / terbenam)
Contoh perhitungan:
Rumus : h0 = - 190 + h0 (terbit / terbenam)
h0 = - 190
+ (- 10 14’ 53,41”)
Cara Pejet Kalkulator
1/x:
(-) 190 + (-) 10 14’ 53,41”
= - 200 14’ 53.41”
Cara Pejet Kalkulator
x-1 :
190 +/- + 10 14’ 53,41”
+/- = - 200 14’ 53.41”
Cara Pejet Kalkulator
KARCE :
19
deg +/- + 1.145341 deg +/- = 2ndf
deg - 20.145341
Hasilnya:
h0 = - 200 14’ 53.41”
Cos
to = sin h0 :
cos LT : cos Dm - tan
LT x tan Dm
Contoh
perhitungan:
Rumus : Cos t0 = sin
h0 : cos LT :
cos Dm – tan LT
x tan Dm
Cos t0 = sin - 200 14’
53.41” : cos - 070 00' :
cos 16° 52' 57" – tan
- 070 00' x tan 16° 52' 57"
Cara Pejet Kalkulator
1/x :
Shift Cos (sin (-) 200 14’
53.41” : cos (-)070 00' : cos 16° 52' 57" – tan (-)070 00'
x tan 16° 52' 57") = Shift 0 109° 05' 40"
Cara
Pejet Kalkulator x-1 :
Shift Cos (sin 200 14’
53.41” +/- : cos 070 00' +/-
: cos 16° 52' 57" – tan 070 00'
+/- x
tan 16° 52' 57" ) = Shift 0 109° 05' 40"
Cara
Pejet Kalkulator KARCE :
20.145341
deg +/- sin : 07.00 deg
+/- cos : 16.5257 deg
cos –
07.00 deg
+/- tan x 16.5257 deg tan = 2ndf
cos 2ndf deg 109.0540
Hasilnya: 1090 05' 40"
- 109° 05' 40" : 15
Cara Pejet Kalkulator
1/x :
(-)109° 05' 40" : 15 = - 7o 16’ 22.67”
Cara Pejet Kalkulator
x-1 :
109° 05' 40" +/- : 15 = - 7o
16’ 22.67”
Cara Pejet Kalkulator KARCE :
109.0540 deg +/-
: 15 = 2ndf deg - 7.162267
Hasilnya to = - 7j 16m 22.67d
c. Menentukan
Awal Waktu Subuh
pk 12 + to
Contoh
perhitungan:
Rumus : pk 12 + to
pk 12 + - 7j 16m 22.67d
Cara
Pejet Kalkulator 1/x :
12 + (-) 7o 16’
22.67”=
Shift 0 4o 43’
37.33”
Cara
Pejet Kalkulator x-1:
12 + 7o 16’ 22.67” +/- = Shift 0 4o 43’
37.33”
Cara
Pejet Kalkulator KARCE :
12
+ 7.162267 deg +/- = 2ndf deg 4.433733
4j 43m 37.33d - 0 j
15 m 36 d
Cara Pejet Kalkulator
1/x :
4o 43’ 37.33” - 0o
15’ 36” = 4o 28’
01.33”
Cara
Pejet Kalkulator x-1 :
4o 43’ 37.33” - 0o
15’ 36” = 4o 28’
01.33”
Cara
Pejet Kalkulator KARCE :
4.433733 deg
- 0.1536 deg = 2ndf
deg 4.280133
pk
4j 28m
01.33d WIB
00j 02m 58.67d Ikhtiyat +
pk
4j 31 m 00d WIB
12. Menentukan
Waktu Imsak
Rumus:
Waktu Shubuh – 00j 10m 00d
4j 31m
00d – 00j 10m
00d
Cara Pejet Kalkulator
1/x :
40 310 000 - 00 100 000 = 40 210 000
Cara Pejet Kalkulator
x-1 :
40 310 000 - 00 100 000 = 40 210 000
Cara Pejet Kalkulator
KARCE :
4.3100 deg - 0.1000
deg = 2ndf deg 4.2100
Hasilnya: pk 04j 21m
00d WIB
13. Menentukan
Terbit,
a.
Menentukan
tinggi matahari untuk Terbit (ha) dengan rumus :
ho
(terbit / terbenam) = - ( ref + sd + ku ).
Keterangan
Ref : refraksi
Contoh
perhitungan:
Rumus : ho
= - ( ref + sd + ku ).
ho
= - ( 00 34’+ 00
16’+ 00 24’ 53,41”)
Cara Pejet Kalkulator
1/x :
(-)( 00 34’+ 00
16’+ 00 24’ 53,41”) = - 10 14’
53,41”
Cara Pejet Kalkulator
x-1 :
( 00 34’ + 00
16’ + 00 24’ 53,41”)
+/- = - 10 14’ 53,41”
Cara Pejet Kalkulator
KARCE :
( 0.34 deg + 0.16
deg + 0.245341 deg) +/-
= 2ndf deg - 1.145341
h0 = - 10 14’ 53.41”
Cos
to = sin h0 :
cos LT : cos Dm - tan
LT x tan Dm
Contoh perhitungan:
Rumus
: Cos t0 = sin h0
: cos LT : cos Dm – tan
LT x tan Dm
Cos t0 = sin - 10 14’
53.41” : cos - 070 00'
: cos 16° 52' 57" – tan - 070 00' x tan 16° 52' 57"
Cara Pejet Kalkulator
1/x :
Shift
Cos (sin (-) 10 14’
53.41” : cos (-) 070 00'
: cos 16° 52' 57" – tan (-) 070 00' x tan 16° 52' 57") = Shift 0 890
10’ 44.36”
Cara
Pejet Kalkulator x-1 :
Shift
Cos (sin 10 14’
53.41” +/- : cos 070 00' +/- : cos 16° 52' 57" – tan 070
00' +/- x tan 16° 52' 57") = Shift 0 890
10’ 44.36”
Cara
Pejet Kalkulator KARCE :
1.145341
deg +/- sin : 07.00 deg +/- cos : 16.5257 deg cos –
07.00 deg +/- tan x 16.5257 deg tan =
2ndf cos 2ndf deg 89.104436
Hasilnya: 890 10’
44.36”
- 89o 10’
44.36” : 15
Cara Pejet Kalkulator
1/x :
(-) 89o 10’
44.36” : 15 = - 5o 56’
42.96”
Cara Pejet Kalkulator
x-1 :
89o 10’
44.36” +/- : 15 = - 5o
56’ 42.96”
Cara Pejet Kalkulator
KARCE :
89.104436 deg +/- :
15 = 2ndf deg - 5.564296
Hasilnya to = - 5j 56m 42.96d
c. Menentukan
Waktu Terbit
pk 12 + to
Contoh perhitungan:
Rumus : pk 12 + to
pk 12 + - 5j 56m 42.96d
Cara Pejet Kalkulator
1/x :
12 + (-) 5o 56’
42.96”= Shift 0 60
03’ 17.04”
Cara
Pejet Kalkulator x-1 :
12 + 5o 56’
42.96” +/- = Shift 0 60 03’ 17.04”
Cara
Pejet Kalkulator KARCE :
12
+ 5.564296 deg +/- = 2ndf deg 6.031704
Hasilnya:
6j 03m 17.04d
- 0j 15m 36d
Cara Pejet Kalkulator
1/x :
60 03’ 17.04” - 0o 15’ 36” = 5o
47’
41.04”
Cara Pejet Kalkulator
x-1 :
60 03’ 17.04” - 0o 15’ 36” = 5o
47’
41.04”
Cara Pejet Kalkulator
KARCE :
6.031704
deg - 0.1536 deg = 2ndf
deg 5.474104
pk
5j 47m 41.04d WIB
00j 02m 41.04d Ikhtiyat _
pk
5j 45m 00d WIB
14. Menentukan
Awal Waktu Dhuha,
a.
Menentukan
tinggi matahari untuk Awal Dhuha (ha) dengan rumus :
h0
= + 4o 30’
b.
Menentukan
sudut waktu Matahari (to) dengan menggunakan rumus
Cos
to = sin h0 :
cos LT : cos Dm - tan
LT x tan Dm
Contoh perhitungan:
Rumus
: Cos t0 = sin h0
: cos LT : cos Dm – tan
LT x tan Dm
Cos
t0 = sin 040 30’ : cos - 070 00' : cos 16° 52' 57" – tan - 070 00' x
tan 16° 52' 57"
Cara Pejet Kalkulator
1/x :
Shift
Cos (sin 040 30’ :
cos (-) 070 00' : cos 16° 52' 57"– tan (-)070 00' x tan 16° 52' 57") = Shift 0
830 06’
54.94”
Cara
Pejet Kalkulator x-1 :
Shift
Cos (sin 040 30’ : cos 070 00' +/- : cos 16° 52' 57" – tan 070
00' +/- x tan 16° 52' 57")
= Shift 0 830
06’ 54.94”
Cara
Pejet Kalkulator KARCE :
4.30
deg sin : 07.00 deg +/- cos : 16.5257
deg cos – 07.00 deg +/- tan x 16.5257 deg tan = 2ndf cos
2ndf deg 83.065494
Hasilnya : 830 06’
54.94”
- 830 06’
54.94” : 15
Cara Pejet Kalkulator
1/x :
(-) 830 06’
54.94” : 15 =
- 50 32’ 27.66”
Cara Pejet Kalkulator
x-1 :
830 06’
54.94” +/- : 15 =
- 50 32’ 27.66”
Cara Pejet Kalkulator
KARCE :
83.065494deg +/-
: 15 = 2ndf deg – 5.322766
Hasilnya to = - 50 32’
27.66”
c. Menentukan
Awal Waktu Dhuha
pk 12 + to
Contoh perhitungan:
Rumus : pk 12 + to
pk 12 + - 5j 32m 27.66d
Cara
Pejet Kalkulator 1/x :
12 + (-) 50 32’
27.66” =
Shift 0 60 27’ 32.34”
Cara
Pejet Kalkulator x-1 :
12 + 50
32’ 27.66” +/- = Shift 0 60 27’ 32.34”
Cara
Pejet Kalkulator KARCE :
12
+ 5.322766 deg +/- = 2ndf deg 6.273234
Hasilnya: 6j 27m 32.34d - 0 j 15 m
36 d
Cara Pejet Kalkulator
1/x :
60 27’ 32.34” - 0o
15’ 36” = 60 11’ 56.34”
Cara Pejet Kalkulator
x-1 :
60 27’ 32.34” - 0o
15’ 36” = 60 11’
56.34”
Cara Pejet Kalkulator
KARCE :
6.273234 deg
- 0.1536 deg = 2ndf
deg 6.115634
pk 6j 11m 56.34d WIB
00j 02m 03.66d Ikhtiyat +
pk 6j
14m 00d WIB
Kesimpulan
Awal Waktu Shalat pada tanggal 5 Agustus 2009
Di Semarang
Jawa Tengah
No.
|
Keterangan
|
Waktu
|
1.
|
Dzuhur
|
11 : 47 : 00 WIB
|
2.
|
Ashar
|
15 : 09 : 00 WIB
|
3.
|
Maghrib
|
17
: 44 : 00 WIB
|
4.
|
Isya’
|
18
: 55 : 00 WIB
|
5.
|
Shubuh
|
04 : 31 : 00 WIB
|
6.
|
Dhuha
|
06 : 14 : 00 WIB
|
7.
|
Imsak
|
04 : 21 : 00 WIB
|
8.
|
Terbit
|
05 : 45 : 00
WIB
|
TABEL PERATA WAKTU
b
|
0
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
0
|
m
|
m
|
m
|
m
|
m
|
m
|
m
|
m
|
m
|
m
|
m
|
m
|
|
-
|
+
|
+
|
-
|
-
|
-
|
+
|
+
|
+
|
+
|
-
|
-
|
0
|
8
|
1
|
3
|
2
|
6
|
3
|
8
|
16
|
14
|
2
|
11
|
13
|
1
|
7
|
1
|
3
|
2
|
6
|
2
|
8
|
16
|
13
|
1
|
12
|
13
|
2
|
7
|
2
|
3
|
2
|
6
|
2
|
9
|
16
|
13
|
0
|
12
|
13
|
3
|
7
|
2
|
3
|
2
|
6
|
2
|
9
|
16
|
13
|
0
|
12
|
13
|
4
|
6
|
2
|
3
|
2
|
6
|
1
|
9
|
16
|
12
|
0
|
13
|
13
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
-
|
|
|
5
|
6
|
2
|
3
|
3
|
6
|
1
|
10
|
16
|
12
|
1
|
13
|
13
|
6
|
6
|
2
|
3
|
3
|
6
|
1
|
10
|
16
|
12
|
1
|
13
|
13
|
7
|
5
|
3
|
3
|
3
|
6
|
0
|
10
|
16
|
11
|
2
|
13
|
13
|
8
|
5
|
3
|
3
|
3
|
6
|
0
|
11
|
16
|
11
|
2
|
13
|
13
|
9
|
5
|
3
|
3
|
3
|
6
|
0
|
11
|
16
|
11
|
3
|
13
|
13
|
|
|
|
|
|
|
+
|
|
|
|
|
|
|
10
|
4
|
3
|
2
|
4
|
6
|
1
|
11
|
16
|
10
|
4
|
14
|
13
|
11
|
4
|
3
|
2
|
4
|
6
|
1
|
11
|
16
|
10
|
4
|
14
|
12
|
12
|
4
|
3
|
2
|
4
|
6
|
1
|
12
|
16
|
9
|
4
|
14
|
12
|
13
|
3
|
3
|
2
|
4
|
6
|
2
|
12
|
16
|
9
|
5
|
14
|
12
|
14
|
3
|
3
|
2
|
4
|
6
|
2
|
12
|
16
|
9
|
5
|
14
|
12
|
15
|
3
|
3
|
2
|
5
|
6
|
2
|
13
|
16
|
8
|
6
|
14
|
12
|
16
|
3
|
4
|
1
|
5
|
5
|
3
|
13
|
16
|
8
|
6
|
14
|
11
|
17
|
2
|
4
|
1
|
5
|
5
|
3
|
13
|
16
|
7
|
7
|
14
|
11
|
18
|
2
|
4
|
1
|
5
|
5
|
3
|
13
|
16
|
7
|
7
|
14
|
11
|
19
|
2
|
4
|
1
|
5
|
5
|
4
|
14
|
16
|
6
|
7
|
14
|
11
|
20
|
1
|
4
|
1
|
5
|
5
|
4
|
14
|
16
|
6
|
8
|
14
|
10
|
21
|
1
|
4
|
1
|
5
|
5
|
4
|
14
|
16
|
5
|
8
|
14
|
10
|
22
|
1
|
4
|
0
|
6
|
4
|
5
|
14
|
15
|
5
|
9
|
14
|
9
|
23
|
1
|
4
|
0
|
6
|
4
|
5
|
15
|
15
|
4
|
9
|
14
|
9
|
24
|
0
|
4
|
0
|
6
|
4
|
5
|
15
|
15
|
4
|
10
|
14
|
9
|
25
|
0
|
4
|
0
|
6
|
4
|
6
|
15
|
15
|
4
|
10
|
14
|
9
|
|
|
|
-
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
26
|
0
|
4
|
1
|
6
|
4
|
6
|
15
|
15
|
3
|
10
|
14
|
9
|
27
|
0
|
4
|
1
|
6
|
3
|
7
|
15
|
14
|
3
|
10
|
14
|
8
|
|
+
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
28
|
1
|
4
|
1
|
6
|
3
|
7
|
15
|
14
|
2
|
11
|
14
|
8
|
29
|
1
|
4
|
1
|
6
|
3
|
7
|
16
|
14
|
2
|
11
|
14
|
8
|
30
|
1
|
3
|
2
|
6
|
3
|
8
|
16
|
14
|
2
|
11
|
13
|
8
|
Tabel perata waktu (PW) ini di kutip dari
kitab al khulasatul wafiyah ( bapak K.H Zubair) halaman 217.
* Anggota Badan Hisab Rukyah Depag RI, Koordinator Diklat
Lajnah Falakiyah PBNU, Wakil Sekretaris Tim Hisab Rukyat & Perhitungan
Falakiyah Jawa Tengah, Sekretaris Program Konsentrasi Ilmu Falak Fakultas
Syari’ah IAIN Walisongo Semarang, Koordinator Tim Hisab Rukyah MAJT, Pengasuh
Pesantren Daarun Najaah Jerakah Tugu Semarang, sekarang sedang menempuh Program
Doktor (S.3) di PPs IAIN Walisongo Semarang, HP. 08122828471
[1] Untuk
lebih teliti dan akurat hendaknya menggunakan deklinasi dan equation of time
pada jam yang semestinya, contoh: Dhuhur kurang lebih pukul 12 WIB (05 UT),
Ashar kurang lebih pukul 15 WIB (08 UT), Maghrib kurang lebih pukul 18 WIB (11
UT), Isya' kurang lebih pukul 19 WIB (12 UT), dan Shubuh kurang lebih pukul 04
WIB. Akan tetapi untuk mempermudah dan mempercepat perhitungan dapat menggunakan
deklinasi matahari dan equation of time pada pukul 12 WIB (05 UT) atau pukul 12
WITA (04 UT) atau pukul 12 WIT (03 UT) atau deklinasi 'urfi.
[2] Perata
Waktu adalah perbedaan antara waktu matahari hakiki dan waktu matahari
pertengahan. Waktu matahari hakiki adalah waktu yang didasarkan pada peredaran
matahari hakiki (sebenarnya) yaitu pada waktu matahari mencapai titik kulminasi
atas ditetapkan pukul 12.00. Dan waktu matahari pertengahan adalah waktu yang
beradasarkan peredaran khayal yang seakan-akan perjalanannya stabil, artinya
tidak pernah terlalu cepat dan tidak pernah terlambat. Cara menentukannya,
terlebih dahulu cari bujur matahari (BM) pada tanggal 5 Agustus 2009:
08 buruj 05 derajat
-4
buruj +9 derajat
04 buruj 14
derajat
Rumus: - Buruj: bulan 4 – 12: - 4 buruj
; bulan 1 – 3: + 8 buruj
- Derajat:
bulan 2 – 7: + 9 derajat ; bulan 8 – 1: + 8 derajat
[4] Terbenam
Matahari adalah jika seluruh piringan matahari telah terbenam dan piringan
bagian atas telah bersinggungan dengan ufuk.
[5] Waktu
dhuhur dimulai tergelincir matahari sampai pada saat bayang-bayang benda sama
panjang dengan benda tersebut.
[7] Ikhtiyat
adalah suatu langkah pengaman dengan menambah 2 menit (untuk waktu Dhuhur,
Asar, Magrib, Isyak, Shuhub dan Dhuha) atau mengurangi 2 menit (untuk terbit)
agar jadwal waktu sholat tidak mendahului awal waktu sholat atau melampui akhir
waktu.
[8] Waktu Asar dimulai saat panjang bayang-bayang
suatu benda sama dengan panjang bayang-bayang
pada saat matahari berkulminasi sampai tiba waktu Maghrib.
[9] Zenith
atau Samt ar-Ra’s adalah titik perpotongan antara garis vertical yang melalui
seorang pengamat dengan bola langit di atas kaki langit.
[10]Sudut waktu adalah sudut yang dibentuk oleh perpotongan antara lingkaran
meredian dengan lingkaran waktu yang
melalui suatu obyek tertentu di bola langit.
Keterangan : Ashar, Magrib dan Isyak; to = + (positif)
Subuh,
terbit dan Dhuha; to = - (negatif)
[12]
Waktu Maghrib dimulai ketika matahari terbenam dan berakhir ketika warna
merah di ufuk barat sirna.
[13] Keterangan : Ashar,
Magrib dan Isyak; to = + (positif)
Shubuh, terbit dan
Dhuha; to = - (negatif)
[14] Waktu Isyak dimulai hilangnya warna
merah di ufuk barat sampai beberapa saat terbit fajar sodik.
[15]Keterangan : Ashar,
Magrib dan Isyak; to = + (positif)
Shubuh, terbit dan Dhuha; to = - (negatif)
[17] Keterangan :
Ashar, Magrib dan Isyak; to = + (positif)
Shubuh, terbit dan Dhuha; to = - (negatif)
Shubuh, terbit dan
Dhuha; to = - (negatif)
Tidak ada komentar:
Posting Komentar